Sa darating na ika-30 ng Oktubre 2023 para sa barangay at Sangguniang Kabataan elections, magbabalik-tanaw tayo sa nakaraan dahil muli nating mararanasan ang mano-mano o tradisyunal na sistema ng pagboto. Ang pagbabalik sa ganitong sistema, kung saan isinusulat ng botante ang pangalan ng kanyang napiling kandidato sa balota, ay isang malaking pagbabago mula sa pagiging sanay sa dekada ng automated na sistema ng eleksyon.
Mula 2010, naging komportable na ang karamihan ng mga Pilipino sa automated elections, kung saan ginagamit ang makabago at mas mabilis na vote-counting machines (VCMs). Ngunit sa darating na eleksyon, magiging pamilyar muli sa marami sa atin ang sistema ng pag-sulat sa balota at ang manual na bilangan ng mga ito.
Subalit may tatlong barangay na magiging eksespyon. Ang barangay ng Paliparan III at Zone II sa Dasmariñas City, kasama ang Pasong Tamo sa Quezon City, ay mananatili sa automated election system. Sila ay gagamit parin ng VCMs sa pagbibilang ng mga boto.
Read: Navotas Police Fatally Shoot 17-Year-Old Mistakenly Identified as Suspect
Ang dahilan sa likod ng pagbabalik sa tradisyunal na sistema sa karamihan ng mga barangay ay hindi pa nilinaw. Ang muling pag-angkop sa ganitong uri ng pagboto ay maaaring magdulot ng ilang hamon sa pagbilang ng mga boto, subalit marami ring nagsasabi na ito ay mas mapagkakatiwalaan dahil sa manual na proseso ng verification.
Sa kabila nito, mahigpit ang inaasahan na bantayan ang darating na eleksyon, upang tiyakin na ang bawat boto ay mabibilang ng tama at patas.
Ang mga awtoridad ay inaasahan na maglalaan ng sapat na paliwanag at orientation para sa mga botante ukol sa pagbabalik-manual na sistema sa karamihan ng mga barangay upang maiwasan ang kalituhan at komplikasyon sa mismong araw ng eleksyon.
Read: DepEd Secretary and VP Sara Emphasizes “Bayanihan” Spirit at Brigada Eskwela Kick-Off
